Những lưu ý liên quan đến giấy tờ tùy thân

Những thay đổi này được đánh giá là cần thiết nhằm đảm bảo an ninh, phòng ngừa gian lận và tạo nền tảng đồng bộ hóa dữ liệu công dân.

Vi phạm về căn cước, cư trú có thể bị phạt đến 12 triệu đồng

Mở đầu cho loạt thay đổi đáng chú ý là Nghị định 282/2025/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng, chống bạo lực gia đình, ban hành ngày 30-10-2025 sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 15-12. Theo đó, hàng loạt hành vi vi phạm liên quan đến căn cước và cư trú sẽ bị xử lý nghiêm với mức phạt cao hơn đáng kể so với trước đây.

Theo nghị định, hành vi không xuất trình căn cước công dân (CCCD), thẻ căn cước hoặc căn cước điện tử khi được kiểm tra, hoặc không thực hiện đúng quy trình cấp, đổi, cấp lại thẻ có thể bị phạt từ 500 ngàn đến 1 triệu đồng. Đây là mức phạt nhằm nâng cao ý thức tuân thủ của người dân.

Những hành vi tẩy xóa thông tin, chiếm đoạt hoặc sử dụng trái phép CCCD, thẻ căn cước sẽ bị phạt 2-4 triệu đồng. Trong khi đó, các hành vi nghiêm trọng như làm giả dữ liệu, cung cấp thông tin sai để được cấp thẻ, sẽ bị phạt 4-8 triệu đồng.

Đáng chú ý, mức phạt 8-10 triệu đồng áp dụng cho các vi phạm như: sử dụng thẻ căn cước giả, dùng thẻ đã hết giá trị để thực hiện hành vi trái pháp luật, hoặc cho thuê, cầm cố thẻ căn cước. Ngoài phạt tiền, người vi phạm có thể bị tịch thu tang vật, buộc nộp lại lợi nhuận bất hợp pháp.

Luật sư Phan Thị Hồng Vân, Đoàn Luật sư tỉnh Đồng Nai cho biết: Nghị định 282 không chỉ siết chặt về CCCD, thẻ căn cước mà còn tăng mức xử phạt trong quản lý cư trú. Hành vi tẩy xóa giấy tờ cư trú, mua bán, cho thuê, mượn giấy tờ cư trú, hoặc không làm thủ tục thay đổi nơi cư trú khi đủ điều kiện đều bị phạt 2-4 triệu đồng. Các hành vi như: cho người khác đăng ký cư trú vào chỗ ở của mình để vụ lợi hoặc cơ sở lưu trú không báo cáo khách lưu trú sẽ bị phạt 4-8 triệu đồng.

Mức phạt cao nhất từ 8-12 triệu đồng được áp dụng đối với hành vi làm giả hoặc sử dụng dữ liệu giả để đăng ký thường trú, tạm trú, tách hộ hoặc điều chỉnh thông tin cư trú.

Nhận định về nghị định mới, luật sư Phan Thị Hồng Vân cho rằng: Việc tăng mức xử phạt là “cần thiết và phù hợp với tình hình thực tế”, bởi các hành vi gian lận về giấy tờ tùy thân và cư trú đang diễn biến ngày càng phức tạp. “Chế tài mạnh sẽ góp phần nâng cao tính răn đe, đảm bảo an toàn xã hội và sự minh bạch trong quản lý dân cư” - luật sư Vân nhấn mạnh.

Siết chặt quy định giấy tờ tùy thân trong thanh toán điện tử

Bên cạnh việc tăng chế tài xử phạt, từ ngày 18-11-2025, Thông tư 30/2025/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 15/2024/TT-NHNN quy định về cung ứng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt, do Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ban hành ngày 30-4-2025 có hiệu lực.

Theo Thông tư 30, chứng minh nhân dân không còn được xem là giấy tờ hợp lệ khi công dân Việt Nam thực hiện giao dịch điện tử. Việc loại bỏ này nhằm thống nhất hệ thống giấy tờ định danh, đảm bảo dữ liệu dân cư được đồng bộ. Giấy tờ hợp lệ được quy định là: CCCD, thẻ căn cước hoặc căn cước điện tử (đối với công dân Việt Nam); giấy chứng nhận căn cước (đối với người gốc Việt chưa xác định quốc tịch). Riêng đối với người nước ngoài cư trú tại Việt Nam thì giấy tờ hợp lệ là hộ chiếu hoặc giấy tờ nhân thân hợp lệ kèm thị thực hoặc danh tính điện tử mức 2 (nếu có).

Thông tư này cũng yêu cầu giấy tờ tùy thân phải còn hiệu lực trong suốt quá trình giao dịch nhằm giảm rủi ro và ngăn chặn gian lận trong thanh toán. So với Thông tư 15, Thông tư 30 không chỉ bỏ chứng minh nhân dân khỏi danh mục giấy tờ hợp lệ mà còn bổ sung, làm rõ các trường hợp sử dụng giấy chứng nhận căn cước và danh tính điện tử cho phù hợp với thực tiễn.

Trao đổi về thay đổi này, đại diện Ngân hàng Nhà nước chi nhánh khu vực 2 cho biết: Việc chuẩn hóa giấy tờ tùy thân là bước đi quan trọng trong đảm bảo an toàn thanh toán, đặc biệt trong bối cảnh giao dịch điện tử ngày càng phổ biến. Quy định mới sẽ giúp hạn chế rủi ro gian lận, đồng thời tạo nền tảng đồng bộ dữ liệu giữa các tổ chức tín dụng và cơ quan quản lý.